Obowiązki polskich banków w obliczu amerykańskiej ustawy FATCA
19 marca 2013r. odbyła się w Warszawie konferencja Związku Banków Polskich w sprawie prawnych i podatkowych aspektów wprowadzenia w Polsce amerykańskiej ustawy o ujawnianiu informacji o rachunkach zagranicznych dla celów podatkowych (FATCA). Była to kolejna konferencja ZBP poświęcona tematyce, która stwarza dla polskiej i europejskiej bankowości nowe wyzwania prawne i organizacyjne. Amerykańska ustawa ma bowiem bezpośredni skutek względem zagranicznych instytucji finansowych. Poniżej przedstawiamy Państwu najważniejsze informacje dotyczące tej niecodziennej regulacji i jej konsekwencji dla polskiego sektora bankowego.
FATCA została przyjęta w Stanach Zjednoczonych 28 marca 2010r. Jej celem jest ułatwienie ściągania podatków przez amerykański fiskus – IRS – od obywateli i rezydentów USA, którzy swoje aktywa ulokowali w zagranicznych instytucjach finansowych. Ustawa ta przewiduje nałożenie na banki i inne instytucje finansowe (takie jak firmy ubezpieczeniowe czy fundusze maklerskie) nieposiadające siedziby w USA obowiązku przesyłania do amerykańskiego urzędu skarbowego raportów o klientach, którzy mają związek z amerykańskim obowiązkiem podatkowym, np. poprzez posiadanie amerykańskiego obywatelsta lub Zielonej Karty, miejsca urodzenia w USA, czy posiadania na terytorium USA miejsca zamieszkania lub adresu korespondencyjnego. FATCA przewiduje, że w przypadku niewywiązywania się przez instytucję finansową z obowiązków informacyjnych, kwoty wypłat z tytułu odsetek i dywident oraz przychodów ze sprzedaży wszelkiego rodzaju majątku wraz z papierami wartościowymi, które mogą generować odsetki i dywidendy ze źródeł w USA, będą pomniejszone o 30% podatek od dochodu ze źródeł.
Wejście w życie FATCA zostało rozłożone w czasie i będzie odbywać się stopniowo. 1 stycznia 2013r. weszły w życie niektóre obowiązki informacyjne, 1 stycznia 2014r. zacznie obowiązywać 30% podatek od źródła, który pobierany będzie jedynie od niektórych płatności, a od 1 stycznia 2015r. rozpocznie się pobór podatku od wszystkich wypłat. Istnieją przy tym różne możliwe sposoby implementacji FATCA przez instytucje finansowe. Zagraniczne instytucje finansowe, aby uniknąć podatku, będą mogły starać się o status instytucji uczestniczącej, zawierając umowę z amerykańskim fiskusem. Będzie się to wiązało z koniecznością dostosowania procedur w sektorze bankowym do przepisów FATCA, w tym dotyczących zakładania i prowadzenia rachunku, przetwarzania transakcji, czy udostępniania informacji. Przewiduje się, że będzie to skomplikowany, uciążliwy i kosztowny proces. Instytucje finansowe, które nie zdecydują się na wdrożenie FATCA, będą jednak musiały liczyć się z utratą klientów amerykańskiego pochodzenia. W ten sposób regulacje amerykańskie wymuszają zmiany w polskim i europejskim systemie bankowym.
Alternatywną formą realizacji FATCA jest zawarcie międzyrządowego porozumienia, na podstawie którego zostaną przeprowadzone odpowiednie zmiany legislacyjne, umożliwiające funkcjonowanie założeń FATCA na poziomie krajowego porządku prawnego (Intergovernmental agreement, IGA). W państwach, które podpiszą porozumienie z rządem USA, poszczególne instytucje finansowe nie będą zawierały odrębnych porozumień z amerykańskim fiskusem. Wymagane w myśl przepisów FATCA informacje o klientach będą przez te instytucje przekazywane bezpośrednio do krajowych urzędów skarbowych, a dopiero stamtąd trafią do IRS. Międzyrządowe porozumienie w sprawie implementacji FATCA zostało już zawarte przez USA z pięcioma największymi państwami europejskimi, tj. Francją, Niemcami, Włochami, Hiszpanią oraz Angilią. Polska przygotowuje się do podpisania i ratyfikacji podobnego porozumienia.
Przyjęcie i implementacja FATCA budzi liczne wątpliwości w sferze prawnej i ekonomicznej. Przyjęcie tej regulacji może być postrzegane jako próba narzucania przez USA swojego ustawodawstwa innym państwom i wykorzystywanie dominującej pozycji na rynku finansowym. Podnosi się, iż rozwiązania wymagane na gruncie FATCA są ponadto wątpliwe z punktu widzenia ochrony danych osobowych oraz ochrony tajemnicy bankowej. Krytykuje się również brak jednolitego podejścia do implementacji FATCA wśród państw UE oraz brak stanowiska Komisji Europejskiej w sprawie zgodności FATCA z prawem unijnym.
kwiecień 2013r.
Zespół Kancelarii Bisztrai